Những Phép Chiếu Bản Đồ Ứng Dụng Tại Việt Nam

Nhu cầu sử dụng bản đồ ngày càng tăng, đi kèm với đó là nhu cầu về biểu thị chi tiết bản đồ. Ngày nay, khi công nghệ 4.0 phát triển mạnh mẽ, những đòi hỏi về tính cụ thể của bản đồ các khu vực ngày càng tăng. Vì vậy, người làm công tác thành lập bản đồ cần ứng dụng các phép chiếu bản đồ để đạt được hiệu quả hiển thị tốt nhất. Cùng tìm hiểu các phép chiếu bản đồ ứng dụng tại Việt Nam cùng Trắc Địa Dương.

Phép chiếu bản đồ Bonne

Để thành lập các bản đồ, tỷ như các bản đồ phục vụ các ngành kinh tế - xã hội, tự nhiên, dân cư tại Việt Nam. Người lập cần nắm được đặc điểm của các lưới chiếu áp dụng cho bản đồ Việt Nam. Mỗi loại bản đồ thường được dùng cho mỗi chuyên đề đặc thù khác nhau.

Lịch sử hình thành phép chiếu bản đồ Bonne

Vào thời điều đầu thế kỷ XX, người Pháp khi vẽ bản đồ đã chọn điểm gốc tọa độ là Cột cờ Hà Nội. Người chịu trách nhiệm lập bản đồ khi đó đã lựa chọn sử dụng Elipxoit quy chiếu Clark, phép chiếu Bonne. Phép chiếu bản đồ này đã áp dụng lưới tọa độ toàn Đông Dương thời bấy giờ. Lưới chiếu Bonne là dạng lưới chiếu hình nón giữ diện tích (có sai số về góc). Số liệu Elipxoit của phép chiếu bản đồ Bonne được Clark khám phá năm 1880 với số liệu: a = 6.378.249m; b: 6.356.515.

>> Xem thêm: Nguyên Lý Các Phép Chiếu Bản Đồ

Đặc điểm tỷ lệ phép chiếu Bonne

Tỷ lệ bản đồ khi ấy là

• Tại đồng bằng 1:25.000

• Cả Đông Dương theo tỷ lệ 1:100.000, 1:400.000

Đơn vị Grat (viết tắt là G, một vòng tròn bằng 400 Grat) là đơn vị đo áp dụng cho kinh tuyến và vĩ tuyến. Kinh độ gốc 0 tính từ kinh tuyến qua Paris (nước Pháp). Kinh tuyến chính của bán đảo Đông Dương thời đó là 115 Grat.

Gốc tọa độ Paris cách giao điểm của kinh tuyến giữa và vĩ tuyến: chuẩn 500 tìm về phía đông và phía Nam 1.000 km về. Trước đây, bán đảo Đông Dương sử dụng phép chiếu Bonne. Nhưng lại ít được ứng dụng ở các quốc gia khác trên thế giới.

Phép chiếu bản đồ Gauss

Phép chiếu bản đồ Gauss là lưới hình trụ ngang không có sai số góc.

Lịch sử ra đời phép chiếu bản đồ Gauss

Phép chiếu hình bản đồ ra đời vào thế kỷ XIX, được gọi tên theo nhà toán học Gauss. Nguyên lý của phép chiếu bản đồ Gauss: Chia Trái Đất ra làm 60 múi, đánh số thứ tự 60 múi từ Tây sang Đông. Kinh tuyến Gốc đi qua đài thiên văn Greenwich (London - Anh Quốc).

Ví dụ: Múi số 1 có kinh độ từ 0- 60Đ, 1740Đ - 1800Đ là múi số 30. Còn từ múi 31, kinh độ là 1800 - 1740T, kinh độ từ 60T - 00 là của múi 60. Kinh tuyến giữa (kinh tuyến trục) là đường đối chiếu của mỗi múi. Giả sử, để Trái Đất trong hình trụ ngang (tiếp xúc bên trong). Bán kính hình trụ bằng bán kính quả đất. Tâm Trái đất chiếu trung với tâm hình trục. Từng múi lên mặt trụ được chiếu lên hình trụ theo phép chiếu xuyên tâm. Sau đó cắt mặt trụ theo hai đường sinh KK’ và trải ra ta được mặt phẳng chiếu 60 múi Gauss. Đây là cách trình bày của mặt chiếu hình Gauss.

Nguyên lý phép chiếu Gauss

Phép chiếu Gauss biểu thị mặt cầu của trái đất thành mặt phẳng biến dạng và đứt gãy ở phía cực Bắc và Nam. Kinh tuyến giữa của múi chiếu tiếp xúc với bề mặt hình trụ. Hình chiếu kinh tuyến trên mặt phẳng bản đồ là đoạn thẳng có độ dài giống với độ dài thực tế trên bề mặt Trái Đất. Và hình chiếu này vuông góc với hình chiếu của xích đạo. Các kinh tuyến khác có hình chiếu là những cung cũng bị biến dạng chiều dài. Chúng quay bề lõm về phía kinh tuyến giữa. Trong trắc địa, người ta ứng dụng hình chiếu của kinh tuyến giữa và xích đạo làm hệ trục tọa độ phẳng.

Trong phạm vi múi chiếu Gauss, phép chiếu đẳng góc dùng để gọi các góc không bị biến dạng. Hình chiếu của kinh tuyến và vĩ tuyến vuông góc với nhau (tạo góc 90 độ). Diện tích các múi chiếu lớn hơn trên mặt cầu. Càng về phía 2 cực, chiều dài và diện tích càng giảm độ biến dạng. Và ngược lại, tăng độ biến thiên khi từ kinh tuyến giữa về về phía hai kinh tuyến biên.

Lãnh thổ Việt Nam chủ yếu nằm trong phạm vi múi chiếu thứ 18 trong phép chiếu bản đồ Gauss. Một phần miền Trung từ Đà Nẵng đến Bình Thuận, và Hoàng Sa nằm trong múi 19. Tại múi chiếu thứ 20 có một phần của quần đảo Trường Sa.

>> Xem thêm: Lý Thuyết Về Hệ Trục Tọa Độ Địa Lý

Phép chiếu UTM và ưu điểm

Phép chiếu bản đồ UTM (Universal Transverse Mercator) cũng chia Trái Đất thành 60 múi. Khác với phép chiếu hình Gauss, hình trụ chiếu của UTM có bán kính nhỏ hơn Trái Đất. Mục đích là giảm độ biến dạng về chiều dài và diện tích. Thực hiện cắt mặt cầu theo hai đường cong đối xứng, khoảng cách với kinh tuyến khoảng ± 180km. Kinh tuyến giữa lúc này sẽ nằm phía ngoài mặt trụ. Vị trí của hai kinh tuyến biên ở phía trong mặt trụ.

Chiều dài hai đường cong cắt mặt trụ không bị biến dạng. Trong đó, tỷ lệ chiếu giữa kinh tuyến múi < 1 (k=0,9996). Còn tỷ lệ chiếu lớn hơn 1 trên kinh tuyến biên. Phép chiếu bản đồ UTM cũng là phép chiếu hình trụ ngang không có sai số góc. Đặc điểm của phép chiếu này là: độ biến dạng về chiều dài và diện tích lớn dần khi đến gần ở vùng giao nhau giữa xích đạo với kinh tuyến giữa hoặc tại hai kinh tuyến biên.

Những điểm nằm trong hình trụ ngang có dấu âm. Những vị trí ở ngoài hình trụ thì ngược lại, mang dấu dương. Phép chiếu bản đồ UTM có ưu thế hơn Gauss là độ biến dạng được phân bố đều cho cả diện tích và góc.. Ngoài ra, sai số của phép chiếu UTM có trị số nhỏ. Tuy nhiên, khi xử lý số liệu lại rất phức tạp do dấu âm, dương ở các vị trí.

Kết luận

Khi lựa chọn phép chiếu bản đồ, người ta cần lưu ý về: nội dung, vị trí và hình dạng khu vực đo, mục đích sử dụng và lưới chiếu từ bản đồ gốc. Từ đó, người làm công tác lập bản đồ sẽ xác định sai số cho phép, định dạng vĩ tuyến, yêu cầu về yếu tố khoảng cách, diện tích và góc. Ngoài ra, cũng cần đảm bảo tính chính xác khi chuyển tỷ lệ cho bản đồ khác. Một khu vực có thể áp dụng nhiều loại lưới chiếu khác nhau. Tùy vào các yếu tố về công dụng bản đồ, người ta sẽ chọn đúng loại phép chiếu phù hợp.

Công ty TNHH thương mại & công nghệ Trắc Địa Thái Dương là đơn vị hàng đầu trong việc cung cấp các dịch vụ trắc đạc (đo đạc hiện trạng vị trí, đo đạc khảo sát địa hình, tư vấn pháp lý). Ngoài ra, Trắc Địa Thái Dương còn cung cấp các thiết bị phục vụ công tác trắc địa như máy GPS GNSS RTK với giá tốt, đảm bảo chất lượng. Mọi thông tin liên hệ:

CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI VÀ CÔNG NGHỆ TRẮC ĐỊA THÁI DƯƠNG

• Địa chỉ: 349 Lương Thế Vinh, P. Trung Văn, Q. Nam Từ Liêm, Hà Nội

• Hotline: 0904193788

• Fanpage: Trắc Địa Thái Dương

• Email: tracdiathaiduong@gmail.com